Tekenen en schilderen aan de Russische Kunstacademie

In een vorig artikel heb ik geschreven over Charles Bargue. Deze Fransman heeft rond 1866 een boek geschreven wat de standaard werd voor de tekenmethode op de Franse kunstacademies. De laatste tijd krijgt deze methode weer meer aandacht, omdat na een periode van ‘vrij’ expressief tekenen (in mijn woorden: zonder duidelijke instructie en ‘volg je gevoel’) er weer interesse is om te tekenen naar de klassieke waarden.

De Charles Bargue methode is niet de enige gestructureerde tekenmethode. Een andere gestructureerde methode is die volgens de Russische traditie. Ik was tot nu toe onbekend met deze methode. Als ik aan een Russische (kunst-)traditie denk, dan denk ik direct aan: discipline. Om uit te zoeken of dit enigszins waar is heb ik een snelle search gedaan op Google. Een search naar afbeeldingen met de term ‘russian drawing’ op Google geeft al snel een indruk van de Russische tekenkunst. Met name de werken van studenten van de Repin Academy of Fine Arts in St. Petersburg laten zien wat de Russische tekenmethode natreeft.

Boek: Fundamentals of Drawing

Nu is Russische literatuur niet makkelijk toegankelijk. Gelukkig zijn er sinds kort twee boeken met Engelse vertaling verkrijgbaar die geschreven zijn door professor V.A. Mogilevtsev van de Repin Academy of Fine Arts in St. Petersburg. Het eerste boek is “Fundamentals of Drawing” en beschrijft een methodiek om te tekenen. Aan de hand van een portret en figuratief voorbeeld wordt deze methode uitgelegd. De methode bestaat uit vijfstappen:

1. Beeldvorming: voordat je begint met je tekening, moet je het onderwerp goed bestuderen en proberen de schoonheid te vinden die je wilt gaan vastleggen. Als je eenmaal een idee hebt wat je wilt gaan weergeven dan kan je een keuze maken van de materialen. De kleur van het papier en potlood en textuur hebben allemaal invloed op de sfeer van het beeld. Tijdens deze stap kan je ook kleine schetsen maken om ideeën uit te werken.
2. Schets: begin met een schets waarin je de grote lijnen van je onderwerp vastlegt. Werk op de uiteindelijke grootte. Geef aandacht aan compositie en proporties. Geeft ook al aandacht aan de toonwaarden, door de lichte en schaduw delen aan te geven.
3. Schets uitwerken: werk de grote lijnen verder uit en geef aan waar de details komen.
4. Details uitwerken: als de grote lijnen en proporties goed zijn dan kan je de details uitwerken. Voor een portret zijn dit de ogen, neus, mond, etc. Bij een figuur zijn dit de torso, hoofd, armen, handen, benen, etc.
5. Afronden: controleer dat alles een geheel vormt. Controleer nogmaals de proporties en toonwaarden. Het geheel moet correct zijn.

Ik zie twee verschillen met de Bargue methode. Teneerste begint deze methode met de Beeldvorming stap. Deze krijg geen (minder) aandacht bij de Bargue methode. Een tweede verschil is dat de Bargue methode gericht is op het nauwkeurig meten en tekenen van de contour van een onderwerp, waarna vervolgens de toonwaarden worden uitgewerkt. De Russische methode legt meer nadruk op het construeren van de (3D) vormen.

Dit boek is niet direct een boek voor beginners, omdat er geen basistechnieken worden uitgelegd van het tekenen. Als je nog de basisprincipes moet leren dan kan je beter eens kijken naar DrawingTutorialsOnline of Proko. Als je al kunt tekenen dan haal je het meeste uit dit boek. De kwaliteit van de afbeeldingen is erg goed. Het boek is wel in het Russisch geschreven, maar je krijgt van de uitgever er een PDF bij met de Engels vertaling. Met de vertaling erbij kan je je prima door het boek heen werken. Hieronder staan wat voorbeelden uit de Engelse PDF van het boek.

Boek: Fundamentals of Painting

Het tweede boek is “Fundamentals of Painting”. De opzet van dit boek is gelijk aan het “Fundamental of Drawing” boek. In plaats van twee voorbeelden worden er vier uitgewerkt: een portret, een portret met handen, een figuur en een voorbeeld hoe je een kopie maakt van een schilderij van Rembrandt. Ook in dit boek wordt een methode beschreven die uit vijf stappen bestaat. Deze methode is bijna gelijk aan die beschreven bij “Fundamentals of Drawing” met een verschil bij punt 3:

3. Schets uitwerken: aanvullend bij deze stap van de tekenmethode, geef je nu ook aandacht aan de kleuren en de relatie tussen de kleuren.

Ook dit boek is niet direct voor beginners. Als je een basiscursus schilderen zoekt dan kan je beter de Learn and Master Painting cursus bekijken. Het boek heeft veel mooie grote afbeeldingen en de kwaliteit is erg goed. Met de vertaling in PDF vorm, die je er ook nu weer gratis bij krijgt, kan je je wederom prima door dit boek heen werken. Hieronder staan wat voorbeelden uit de Engelse PDF van het boek.

Boek: Drawing Samples

Beide boeken “Fundamentals of Drawing” en “Fundamentals of Painting” kan je bestellen via de Russische webwinkel 4-Art. Toen ik mijn bestelling plaatste zag ik ook nog een derde boek met de titel ‘Drawing Samples’. Dit Russisch/Engels boek staat vol met tekeningen van Russische kunstenaars. De afbeeldingen zijn groot en er wordt ingezoomd op details van elke tekening. Hierdoor wordt dit boek een prima boek om te gebruiken als referentie voor het maken van master copies van tekeningen. Een aanrader, kijk maar naar enkele afbeeldingen uit het boek hieronder!