In mijn vorige bericht heb ik de eerste video van de instructie DVD set “Secrets of Portrait Painting” van Cesar Santos besproken. Het proces dat Cesar gebruikt om portretten te schilderen bestaat uit vier stappen. De eerste stap wordt gedemonstreerd in de eerste video en bestaat uit het maken van een constructietekening van het portret. De volgende stap is de “dead coloring stage”.

De dead color laag wordt tegenwoordig ook “onderschildering” genoemd. Het is een verflaag die tot doel heeft om een coherent beeld te maken. Bij deze laag zijn niet de kleuren van belang, maar de toonwaarden. Als deze laag klaar is dan ziet het portret er nog niet levend uit, vandaar de naam. In de video legt Cesar uit dat je bij de dead color laag de lokale toonwaarden moet goed krijgen en dat het niet gaat om het uitwerken van de 3D vormen. Dit zal in de stappen 3 and 4 gebeuren van zijn schilderproces (zie eerste video).

Er zijn verschillende technieken om een onderschildering te maken. Zo gebruikt Cornelis le Mair voor zijn onderschildering 4 kleuren acrylverf: wit, raw umber, raw sienna en ultramarine blue. De reden dat deze schilder acrylverf gebruikt is dat hij een schilderij in korte tijd (2 to 3 dagen) wil afronden, zodat de onderschildering droog moet zijn binnen een dag. Een andere techniek om een onderschildering te maken is door gebruik te maken van 1 kleur (bijvoorbeeld burned umber) of 2 kleuren (bijv. zwart en wit).

Voor zijn onderschildering maakt Cesar Santos gebruik van een beperkt kleurenpalet. Hoewel de toonwaarden het belangrijkste zijn in de onderschildering kan hij met een beperkt kleurenpalet toch al een richting neerzetten voor de kleuren van voornamelijk de huid. Omdat hij zijn schilderij in 3 aansluitende dagen wil afronden maakt hij gebruik van Winsor & Newton Griffin Alkyd sneldrogende olieverf.

Cesar beschrijft dat je een palet moet zien als het bespelen van een gitaar: je moet een logische ordening hebben en weten hoe je je palet gebruikt, anders krijg je geen controle over je palet. Voor het palet van de onderschildering gebruikt Cesar de volgende kleuren:

– Titanium white
– Light Red
– Yellow Ochre Pale
– Cadmium Red
– Raw Umber
– Ivory Black

Deze kleuren worden aan de bovenkant van het palet geplaatst. Omdat wit het meest gebruikt wordt plaatst Cesar deze het dichtst bij hem. De overige kleuren worden naast elkaar geplaatst en tegen de klok in. In dit palet is wit de meest lichte toonwaarde en zwart de meest donkere toonwaarde. De toonwaarden van de overige kleuren (en mixen) liggen tussen deze twee extremen in.

Naast de kleuren die direct uit de tube komen mixt Cesar ook een aantal kleuren op zijn palet voordat hij begint te schilderen. Hij vertelt dat hij in zijn atelier vaak grote hoeveelheden verf mixt en deze in tubes stopt om te bewaren. Zo kan hij efficienter werken.

In de video mixt Cesar de volgende kleuren (op het palet weer tegen de klok in geplaatst):

– Titanium white, light red en beetje yellow ochre voor de lichtste huidstinten
– Titanium white, light red, yellow ochre, beetje raw umber : voor de iets donkere huidstinten
– Titanium white, raw umber
– Titanium white, light red, yellow ochre, raw umber, grey (mix white & black)
– Titanium white, raw umber, yellow oche
– Raw umber, light raw, beetje titanium white : schaduw

Met dit palet laat Cesar zien hoe de onderschildering in een dik uur gemaakt wordt. Hij neemt de tijd om tussen door uitleg te geven van zijn gedachtenproces en geeft veel tips. Een aantal zaken die mij opvielen zijn:

– Het merk van de penselen die Cesar gebruikt vind hij niet belangrijk. Hij adviseert wel een een uitgebreide set van penselen te hebben van verschillende materialen en vormen. Elke penseel heeft eigenschappen die het schikt maakt voor specifieke situatie.
– Gebruik de grootste penseel die kunt gebruiken in een bepaalde situatie om de klus te klaren. Bij de onderschildering zijn de details niet belangrijk. Het gaat om het geheel. Werk snel en spontaan.
– Voor dit portret begint Cesar met de achtergrond. Hierdoor krijgt hij een referentie voor de overige toonwaarden.
– Onderdelen die verder van de kijker zijn hebben een donkere toon dan onderdelen die dichter bij zijn.
– De ondertekening zal met de onderschildering verdwijnen. Het nut van de tekening was het goed krijgen van de proporties.
– Voor de onderschildering gebruikt Cesar geen medium. Hij volgt de regel “fat over lean”: de vette (olie) lagen komen boven op minder vette lagen om zo scheuren te voorkomen. Wel gebruikt Cesar een beetje terpentine om de verf voor de achtergrond te verdunnen.
– Cesar adviseert om doelen voor jezelf voor elke dag te stellen. Hiermee kan je je proces beter inrichten (denk bijvoorbeeld aan de droogtijd van lagen). Als je je bewust wordt van je eigen proces ben je ook in staat om beter te gaan werken.

Ook in de tweede video van Cesar leer je veel over het klassiek schilderproces. Inmiddels heb ik nu 3 uur van de in totaal 19 uur video bekeken. Ik heb dus nog wat te gaan! In het volgend deel zal ik de eerste schilderlaag in kleur bespreken.

Links

DVD Secrets of Portrait Painting with Cesar Santos, http://streamlineartvideo.com/cesar-santos-secrets-of-portrait-painting/