Vorig weekend heb ik de drie daagse online workshop “Painting the Figure” van Steve Huston gevolgd. De workshop werd verzorgd door ArtMentors. Dit was niet mijn eerste online workshop. Eigenlijk heb ik de afgelopen 1,5 jaar zo goed als geen workshop gemist van ArtMentors. Ik ben fan. Van zowel Steve Huston als de online workshops die ook door andere kunstenaars worden geven, zoals Glen Vilppu. Het is de ideale manier om te leren van kunstenaars die ver weg wonen en dus normaal gesproken niet toegankelijk zijn voor iedereen.
Steve Huston is een kunstenaar en docent (tekenen en schilderen) uit de VS. De laatste jaren werkt hij veel samen met de websites van New Masters Academy en ArtMentors om zo zijn kennis te delen. Hij heeft een uitgebreide serie schilderijen in olieverf gemaakt van boxers en werkende mensen. Zelf vind ik zijn figuratieve houtskool tekeningen geweldig. De tekeningen zitten vol met dynamiek en anatomie. In de zomer van 2016 zal zijn boek “Figure Drawing for Artists: Making Every Mark Count” gepubliceerd worden.
Terug naar de workshop, die dus drie dagen duurde. De opzet van elke dag was min of meer gelijk. Een dag begint met een stuk theorie dat afgewisseld wordt met verschillende demonstraties. Tijdens de lunch is er een pauze waarin de cursisten de tijd krijgen om te werken aan een opdracht. Om feedback op je werk te krijgen heb je de mogelijkheid om een foto van jouw tekening of schilderij te uploaden. Na de pauze geeft Steve dan feedback op je werk. Vooral deze mogelijkheid maakt de online workshops zo goed: het is een effectieve manier van leren! Zelf had ik een foto opgestuurd van een schilderij waar ik al een tijd aan gewerkt had. De feedback was zeer nuttig en heeft me geholpen mijn schilderij verder af te ronden.
Dag 1
Op de eerste dag begon Steve zoals zo vaak het theoretisch gedeelte met zijn visie:
ART = IDEA
Volgens Steve heeft een kunstenaar iets te zeggen heeft over de wereld en wil hij dat overbrengen via zijn kunstwerk. Als je als kunstenaar louter een kopie maakt van de werkelijkheid, dan voeg je niks toe. De bewonderaars van een kunstenaar willen echter de wereld van de kunstenaar binnentreden en luisteren naar zijn boodschap. De manier en technieken waarop een kunstenaar zijn werk maakt draagt bij aan het gevoel wat een bewonderaar krijgt als hij de wereld van de kunstenaar binnentreedt. Tijdens deze workshop gaf Steve verschillende technieken die je kunt gebruiken om je eigen idee van de wereld in een tekening of schilderij om te zetten.
De eerste techniek is het werken met structuur en ‘gesture’. Voor dit laatste woord heb ik nog geen goede vertaling in het Nederlands gevonden. Omdat het woord ‘gesture’ voor mij inmiddels zo bekend is, blijf ik maar de Engelse term gebruiken. Een kunstenaar kan op verschillende niveaus werken, van het verhaal tot de esthetische aspecten van het kunstwerk. Op elk niveau krijgt de kunstenaar te maken met twee aspecten: 1) de delen en 2) de relaties tussen de delen. Bij tekenen worden de delen ‘structuur’ en de relaties ‘gesture’ genoemd. Als een tekening te ‘stijf’ is, dan mist het vaak gesture; als een tekening te ‘flodderig’ is dan mist het vaak structuur. In verschillende videos op de New Masters Academy website gaat Steve verder in op deze concepten.
De tweede techniek die Steve Huston ons meegeeft is de “Laws of Light”. Dit is een belangrijk onderwerp bij het schilderen, omdat via licht en schaduw objecten op papier een gevoel van volume krijgen.Fake IDs, De take-away van dit deel is dat je in een 2-waarden systeem kunt denken: licht en donker. Alles wat licht is, moet lichte waarden krijgen. Alles wat donker en schaduw is moet een donkere waarde krijgen. Let hierbij op dat gereflecteerd licht in schaduw delen nooit lichter kunnen zijn dan het donkerste licht in de lichte delen. De grens tussen licht en donker is de ‘core of the shadow’ en geeft een hoek aan van een vorm. Hoeken zijn belangrijk want die geven weer structuur aan je tekening of schilderij. Om te controleren of je de juiste grens tussen lichte en donkere delen hebt gemaakt kan je door je oogharen naar een object kijken. Als je dit doet dan groeperen donkere en lichte delen zich en zie je makkelijker de grens tussen beiden.
Alle theoretische concepten en technieken legt Steve uit met veel voorbeelden. Dit is ook wel nodig, want het heeft tijd nodig voordat je deze kennis praktisch kunt toepassen. Zo rond het einde van de eerste dag komen we tot een overzicht van een proces dat Steve gebruikt om te schilderen. Dit proces werd ook gebruikt door schilders zoals Anders Zorn en John Singer Sargent, waar Steve fan van is.
1. Werk eerst de vorm van je subject uit.
2. Voeg daarna de schaduw vormen of ‘core of the shadow’ line toe, d.w.z. de lijn die de grens vormt tussen de lichte en donkere delen.
3. Geef de grote delen een toonwaarde waarbij je werkt in een 2 waarden systeem (d.w.z. schaduw donker, en licht licht); of een 3 waarden systeem als er ook een omgeving is.
4. Breng gradaties in de toonwaarden van objecten aan. cheap Fake ID,Hiermee kan je vormen renderen, maar ook de aandacht van een kijker verplaatsen naar specifieke plaatsen.
5. Werk daarna de halftones en soft/hard edges uit.
6. Voeg details en textuur toe in licht en schaduw delen.
Een belangrijke les die ik tijdens de eerste dag oppak is: de meeste winst bij figuur tekenen en schilderen haal je uit het neerzetten van een figuur in grove doch eenvoudig en makkelijk te herkennen vormen. Fake ID,Vaak kan je uren zitten werken aan het renderen van een figuur. Maar als je de grote vormen goed neerzet heb je 80% van het werk al gedaan.
Dag 2
Tijdens de tweede dag geeft Steve enkele demonstraties met olieverf. Hij begint met uitleg over het belang en de functie van toonwaarden. Hij stelt dat als je de toonwaarden goed krijgt in je werk, dan volgen de kleuren wel. Een belangrijk concept hierbij is dat
A DIFFERENT VALUE = A DIFFERENT PLANE
en
SAME PLANES = SAME VALUE
Het is van belang dat je dit concept consequent in je werk verwerkt om een geloofwaardig werk te maken. Consequent werken is volgens Steve ook de basis om een geloofwaardig werk te maken. Het maakt niet uit welke kleuren of vormen je gebruikt om je eigen wereld op een canvas te creëren. Je moet wel consequent je eigen regels gebruiken wil een bewonderaar je werk goed kunnen interpreteren.
Zijn eerste demonstratie is met alleen grijs kleuren. Hij laat hierbij zien hoe je zijn proces en theorie kunt toepassen. Terwijl Steve het e.e.a. demonstreert probeer ik zelf mee te doen en elke stap van Steve uit te voeren op mijn iPad Pro. Het verbaasd mij hoe snel ik een geloofwaardig figuur kan neerzetten. Ik heb nog steeds de neiging om een tekening of schilderij te verbeteren door te werken aan de kleine dingen, zoals ogen/neus/mond bij een portret, of spieren/botten bij een figuur. Door de ideeën en stappen van Steve te volgen merk ik dat dit niet nodig is. Mijn take away van de eerste dag werkt dus in de praktijk!
Na de demonstratie in grijswaarden volgt een demonstratie in een beperk kleuren palet. Hiervoor gebruikt Steve het zogenaamde Zorn palet, wat uit de kleuren wit, geel (Yellow Ochre), rood (Burned Sienna) en zwart (Ivory black) bestaat. Indien nodig kan je dit palet aanvullen met een intense rood (Cadmium Red) en blauw. Met dit palet geeft Steve een demonstratie van een portret schildering. Deze demonstratie begin met een 2 waarden benadering van het gezicht. Je geeft de contour aan van het gezicht en vervolgens de grens tussen de delen in het licht en de delen in de schaduw. Hierna krijgt elk deel een kleur. Vervolgens volgen de achtergrond en begint Steve gradaties toe te voegen, zodat het gelaat meer 3D volume krijgt. Wederom volgt hij zijn eigen regel: bouw je kleine structuren op de grote structuren. Steve werkt daarom eerst de vormen van het hoofd, de wangen, voorhoofd, kin en nek uit. Pas als die goed zijn, zal hij verder gaan met het uitwerken van de neus, ogen, etc.
Tijdens zijn demonstratie brengt hij veel ‘wijsheid’ en ervaring over. Zo zegt hij dat je kan beter kunt werken aan veel werken, dan werken aan het perfect afronden van werken. De reden is dat je zoveel mogelijk technieken moet oefenen. De kwaliteit van je eind werk zal over de jaren verbeteren. Stop je tijd dus in vele pogingen om een kunstwerk te maken. Een mooie gedachte bij het einde van de tweede dag.
Dag 3
Tijdens de derde en laatste dag laat Steve weer twee demonstraties zien: een portret en figuur in olieverf. Na een korte introductie over zijn eigen werken en motivatie hiervoor gaat Steve direct aan de slag. Voor de demonstraties gebruikt hij een zogenaamd “modified impressionist palet”. Dit houdt in dat je van elke primaire kleur een warme en koele versie gebruikt. Zijn palet bestaat nu uit de kleuren:
Titanium white
Hanna Yellow Medium
Transparant Orange
Naphthol scarlet
Ivory black
Ultramarine blue
Alizarin crimson
Een koele geel (Lemon yellow) heeft hij voor deze demonstratie niet nodig. Voordat Steve aan het portret gaat werken geeft nu nog wat uitleg over kleuren. Veel hiervan was al bekend bij mij omdat Steve op de New Masters Academy websites al enkele video’s heeft staan over dit onderwerp. Wel was het fijn om weer even een belangrijk les te horen: kleuren harmoniseren alleen als ze iets gemeenschappelijk hebben. Bijvoorbeeld kleuren die grijs, licht, of gelig/roodachtig/etc zijn harmoniseren. Verzadigde kleuren harmoniseren minder goed.
Na het portret begint Steve in de middag met de laatste demonstratie van een figuur. Hiervan heb ik de stappen in onderstaande afbeelding neergezet. Als je het proces van de eerste dag kent, dan begrijp je beter hoe Steve te werk gaat. Dit proces volgt hij niet helemaal lineair, maar dat is vaak ook niet de bedoeling van een dergelijk proces. Het moet je houvast geven op momenten dat je even vastzit en weer verder wilt komen.
Ik ben zeer tevreden over deze workshop en heb zeker weer wat meegekregen om over na te denken en vooral ook om toe te passen. Want dat is uiteindelijk het belangrijkste: uit alle kennis en wijsheden van andere kunstenaars die element oppakken en toepassen die aansluiten bij jouw manier van werken.
Links
ArtMentors, http://www.artmentors.com
New Masters Academy, http://www.newmastersacademy.org
Steve Huston, http://stevehustonart.com