Leren tekenen en schilderen via de Oude Meesters is geweldig leuk om te doen! Waarom het wiel opnieuw uitvinden als er al vele grote namen je zijn voorgegaan die oplossingen hebben gevonden voor bepaalde teken- en schilderproblemen? Met deze instelling ben ik enkele weken geleden begonnen om een kopie te maken van een schilderij van Caravaggio. Omdat mijn doel was om het schilderproces te leren, en niet om een compleet werk te maken, heb ik ervoor gekozen om een detail te kopiëren.

Mijn keuze voor eens schilderij is uiteindelijk gevallen op Caravaggio’s “Amor Victorious”, oftewel Cupido. Ik heb mij beperkt tot het kopiëren van de torso.

Als je een kopie gaat maken van een meesterwerk dan moet je een goede referentie hebben. Ik had uiteindelijk drie referentie foto’s van Amor Victorious. Een foto stond in een boek en twee andere foto’s had ik digitaal op Internet gevonden. Wat mij direct opviel is dat alle drie de foto’s verschillend in kleur en detail waren. Natuurlijk is de beste referentie het schilderij zelf, maar de kans dat je in een museum je ezel mag neerzetten en vervolgens een kopie mag schilderen is erg klein. Daarom is mijn les: 1) zorg dat je een zo groot mogelijk referentie foto gebruikt (liefst meer dan 2000 pixels breed), en 2) kies 1 referentie om de kleuren van te kopiëren. Als je kleur probeert te kopiëren van verschillende referenties, dan kunnen er verschillen gaan optreden in je uiteindelijke werk.

Een schilderproces achterhalen van een foto alleen is erg lastig. Vaak zie je niet in welke volgorde de schilder gewerkt heeft. Door naar een hoge resolutie referentiefoto te kijken en wat ervaring met klassieke schilderprocessen kan je toch ver komen met inschatten hoe de schilder gewerkt heeft. Ik heb uiteindelijk het volgende schilderproces gevolgd:

Imprimatura

Op een katoenen canvas van 40cm bij 50 cm heb ik een gekleurde transparante laag aangebracht. Hiervoor heb ik terpentine en Burned Umber gebruikt. Een brede kwast (5cm) werkt het snelst. Ik heb geprobeerd de toonwaarde op 50% te krijgen.

Ondertekening

Vervolgens heb ik een ondertekening gemaakt en de schaduwdelen geschilderd. Hiervoor heb ik weer terpentine en Burned Umber gebruikt. Ik heb voornamelijk met een #6 filbert penseel gewerkt. Omdat het leerdoel het achterhalen van het schilderproces was, heb ik gebruik gemaakt van een transfereer techniek. Via een beamer heb ik de tekening overgebracht op mijn canvas, omdat dit voor mij het snelst werkt. Je kan natuurlijk ook met een raster werken, of toch gewoon uit de losse hand de tekening kopiëren. De ondertekening heb ik een week laten drogen.

Dead coloring

De volgende laag is de dead coloring of ook wel grisaille genoemd. In deze stap probeer je de toonwaarden goed te krijgen. Ik heb gewerkt met Ivory Black en Zinc White. Voor deze stap verkies is Zinc White boven Titanium White omdat deze laatste wit te krachtig en te dekkend is. Zinc White is transparanter en laat zich makkelijk opbouwen in intensiteit. Naast de licht delen van de torso heb ik ook al de achtergrond zwart gemaakt. Hiervoor heb ik Ivory Black en schildersmedium gebruikt. Door het zwart transparant te houden blijft de achtergrond “leven”. Dit in tegenstelling tot een 100% mat zwarte achtergrond die er plat en levenloos uit kan zien.

Kleur

De vorige laag heb ik 1 week laten drogen. Vervolgens kon ik beginnen met de kleurlaag. Ik heb op mijn palet de volgende kleuren gehad:

• Titanium White
• Zinc White
• Yellow Ochre Pale
• Yellow Ochre
• Burned Sienna
• Venetian Red
• Burned Umber
• Ivory Black

Een mix van Yellow Ochre Pale met Zinc White en een heel klein beetje Venetian Red is de basis voor de huidkleur. Door goed naar de referentie te kijken zie je welke kleurverschillen je moet aanbrengen. Soms is het even zoeken naar de juiste kleur en ik heb dan ook enkele keren de verf weer van het doek gehaald omdat ik niet tevreden was.

De kopie is uiteindelijk goed gelukt. Natuurlijk weet ik niet of Caravaggio echt deze stappen zo heeft gevolgd, maar er zit een logisch geheel in. Door deze oefening te doen heb ik de volgende dingen (weer) geleerd:

• Als je een fout maakt in een bepaalde laag, denk dan niet de je de volgende laag kunt gebruiken om die fout op te lossen! Los fouten die je ziet altijd direct op.
• Zorg voor geleidelijke overgangen en voorkom ‘vlekken’. Harde overgangen op de verkeerde plek vallen op in je werk en maken het minder realistisch.
• Voor mensen die graag plannen en controle hebben is dit proces erg prettig. Het biedt echter minder tot geen ruimte voor spontane ideeën en energie.