Dit is het tweede deel van mijn review van het boek “The practice and science of drawing” van Harold Speed. Het eerste deel van mijn review besprak Harold Speed’s ideeën over wat tekenen is, het verschil tussen tekenen met lijnen en tonen, leren kijken en de academische leermethode. In dit tweede en laatste deel wil ik de overige hoofdstukken van het boek bespreken. Grofweg bestaan deze uit praktische tekeninstructies, ritme en materialen.

Zoals ik al in mijn eerste review opmerkte is “The science and practice of drawing” geen tekeninstructieboek.  Toch bevat het boek twee hoofdstukken met praktische tips over lijn- en toontekenen. Beide hoofdstukken bevatten veel nuttige tips. Zo is ‘proporties’ een van de besproken onderwerpen. Om een geloofwaardige tekening te maken moeten de proporties kloppen. Veel mensen hebben hier in het begin moeite mee. Je kan daarom gebruik maken van een hulpmiddel, dat bestaat uit een venster met een raster. Tegenwoordig kan je deze ‘view finders’ kopen van merken als Derwent of DaVinci. Als je door dit venster naar je onderwerp kijkt, leg je als het ware een raster over je onderwerp waarmee je makkelijker de proporties kunt inschatten.

Na nog wat meer tips over o.a. hoe je moet meten beschrijft Harold een methode hoe je een tekening stap-voor-stap kunt opzetten. Deze methode is ook bekend als de ‘blocking-out’ methode. Een recent boek waarin deze methode goed wordt uitgelegd is “The Artist’s Complete Guide to Figure Drawing” van Anthony Ryder. Overigens komt deze methode ook overeen met de Bargue tekenmethode waar ik al eerder een review over gemaakt hebt. Hoewel de blocking-out methode vrijwel ‘mechanistisch’ gevolgd kan worden, krijg je meer gevoel voor vorm en details als je kennis hebt van anatomie. Kennis van botten en spieren zorgen ervoor dat je beter begrijpt wat je ziet. Ook kan je sneller en makkelijker over een figuur navigeren om de belangrijkste (anatomie) punten te vinden voor je tekening.

Na uitleg over licht & schaduw en ‘foreshortening’ gaat het boek verder met praktische tips over tekenen met toon. Tekenen met toon is wat je doet als je aan het schilderen bent met olieverf. Enkele take-ways van dit hoofdstuk zijn dat kleur en toon waarden altijd relatief zijn ten opzichte van de omgeving van een object en dat je in vlakken moet leren denken als je de illusie van volume wilt creëren op je canvas. Harold Speed beschrijft een aanpak van toontekenen waarin je een onderwerp in drie toonwaarden onderverdeelt (hooglichten, midden tonen en schaduw). Vervolgens werk je elk deel verder uit. In mijn DVD review ‘Secrets of portrait painting’ beschrijf ik in detail hoe Cesar Santos deze methode toepast tijdens een olieverf portret.

Na deze twee praktische hoofdstukken beschrijft Harold in de volgende zeven hoofdstukken het onderwerp van ‘ritme’, wat volgens mij ook wel ‘compositie’ genoemd kan worden. Met ‘ritme’ bedoeld Harold de kracht van lijnen, tonen en kleuren om, als deze op de juiste manier geordend zijn, de kijker te grijpen. Hij vergelijkt dit met de rol van ritme in muziek, waar de ordening van geluiden ook verschillende emoties bij een luisteraar kan opwekken. Uiteindelijk gaat het bij ‘ritme’ om de kwaliteiten ‘eenheid’ en ‘variatie’ die lijnen en tonen hebben. Eenheid heeft een werk nodig om alle losse onderdelen met elkaar te verbinden. Variatie is nodig om een bepaalde levendigheid in een werk te krijgen. De kunst is om de juiste balans in een werk te krijgen. Te veel variatie kan chaotisch overkomen en te veel eenheid kan juist weer saai zijn.

Met veel voorbeelden legt Harold Speed uit hoe eenheid en variatie van lijnen en tonen in een tekening gebruikt kunnen worden. Variatie in lijnen kan terug komen als bijvoorbeeld rechte lijnen versus kromme lijnen of  variatie in lijndikte. Eenheid van lijnen kan je vinden in herhalingen van lijnen of lijnen die vanuit 1 punt lijken te stralen. Bij toontekeningen kan je variatie aanbrengen in vormen van de vlakken, toonwaarden, de randen (‘edges’), textuur en kleur. Het boek sluit tenslotte af met hoofdstukken over het tekenproces en materialen.

Deze review heb ik twee weken nadat ik het boek uitgelezen heb geschreven. Nu ik voor een tweede keer door het boek ben gegaan om mijn aantekeningen terug te lezen, merk ik pas hoeveel kennis er in dit boek zit. Het boek staat werkelijk boordevol wijsheden over tekenen. Om echt optimaal te profiteren van dit boek zal je het zeker een paar keer moeten lezen. Hoewel moderne boeken over tekenen vaak beter geïllustreerd zijn of gedetailleerd focussen op een techniek, omvat Harold Speed’s boek kennis over (bijna alle) aspecten van het tekenen. Het boek is een must om te lezen als je echte geïnteresseerd bent in tekenen.